H.C. Artmann / Çeviren Erhan Altan 



 
zamanlarının ve zamanımızın şairlerine epigramat


büyük üstad hafız içün persiyani epigram:

   hah! benim derviş korkum.açıyor o gül ebedî.
 kül & dumandır.amma sürüyor asma ebedî.
   güzel bülbül hıçkırmakta bin yıl önceki gibi
& mısraı sussa da:seninki kalır ebedî ..


türükler onların büyük şairleri içün de:

   siz sünbül sakalıyla ey gülden divanlar
siz güzel oğlan lokmanı.siz şen türbanlar.
   şarab & bağl mûmuyla.eli dostun saçında.
ol şuara içinde siz cennette sultanlar ..


alkış epigram ronsard’ın geçmiş zamanı içün:

   fıskiyeler.güller.tauslar & bülbüller ötmekte.
pusuda güzel pan.aşka sadık & sahte iken.
   peri heykelleri gibi kadınlar et & kemikten 
acı bir rüzgardı onu dünyadan götürdü de ..


büyük lord byron içün:

   sen yıldız yunan ülkesine hilâl karanlığında zifiri
sen kılınç & ayna lord.sen zehirden zemberek pandül
   sen yapraklar bir dizede.sana düşmandır her grendel
sana verdi apollo ünü. diğerlerine westminster’i ..


büyük pablo neruda içün epigram:

   bir gökler hakimi dizesi.ta bulutlara değiyor.
bir kudretli kartal çığlığı.bir âteşin araba.
   bir alevden hava aygıtı.yükselmiş fırtınayla:
şiir çıkıyor ağzından ve apollo eğiliyor ..


persiles & segismunda’nın şairine 

   mars okudu sana kendi ateş zeburunda
inebahtı mısraını.& rados.girit.malta.
   türkiz & yakut iç içe kelime kelime    
cezayir nutku idi ki l’imandı kimine ..


şair qvirin kuhlmann içün
doğumu 1651 breslav
yakılışı 1689 moskova

   sen insicam gözü.sadık ateşte bile huşuna
sen simyageri sözünn.sen başboyn eğmez mecalinin:::
   sen zambak & gülü âlaman şuara meclisinin:
kor & ve küllerinden kalkk benze bir ankâ kuşuna


(eski zaman azizleri içün; tabiri caizse)

   ekaterina.tut çarkını! dursun kancalar.
boşuna değil ki bedenimde dolanması:
   umursamam değil.işkence tacı altını
seninle paylaşmayı & şarkılarda uçlar ..


   aziz yorgos.cesur satır! sen pürüzsüz bıçağ
göster bıçkınlığını.bu biberiyeli tağları
   geçersem ki ben.sıkmasın diye boğazımı
kötü bir pusu adamın mengeneye kıstırıldığ ..






H.C. Artmann

1921 yılında Viyana’nın işçi semtlerinden birinde bir ayakkabıcının oğlu olarak dünyaya gelen şair, yazar ve çevirmen Hans Carl Artmann, kendisine hamileyken “bu şair olacak” diye kehanette bulunan annesini haksız çıkarmaz. Çekçe, Macarca ve İtalyancayı zamanın kozmopolit Viyanası’nda sokakta öğrenir. Dillere olan ilgisi, yaşamı boyunca sürer (aralarında artık kullanılmayanların da bulunduğu 26 dili konuştuğu söylenir). İlk ve orta öğreniminin ardından ayakkabıcılık eğitimine başlar, ancak 1940 yılında askere alınır ve doğu cephesine gönderilir. İki kez kaçar ve bu yüzden 1942 yılında on iki yıl hapis cezasına çarptırılır. 1944’te Elsas’ta bir kez daha kaçar ve savaş sonuna kadar Viyana’da saklanır. 1945’teki savaş tutukluluğu sırasında çevirmenlik yapmaya ve ilk metinlerini yazmaya başlar.

1952’den itibaren Gerhard Rühm, Konrad Bayer, Friedrich Achleitner ve Oswald Wiener ile, daha sonra Viyana Grubu olarak adlandırılacak birliktelik altında çalışmaya başlar. 1958 yılında ayrılıp kendi yoluna devam eder. Tam bu yıl diyalekt şiirlerinin yer aldığı şiir kitabı med ana schwoazzn dintn‘ı yayımlar. Viyana diyalekti ile deneyselden ziyade deyimlere olan ilgisini yansıtan şiirler yazar. Bu şiirler halk arasında da büyük ilgi görür ve bu ilgi sonucunda “diyalekt şairi” diye adlandırılmaya başlanır. Artmann, ona sıkıntı veren bu sıfat ve ününden uzaklaşabilmek için 1961’de İsveç’e yerleşir. Diyalekt şiirleri Artmann için nihayetinde birçok girişiminden sadece bir tanesidir. Avangart çalışmalarının yanında, geleneksel şiire de ilgi duyan Artmann, kara romantizmi ve sürrealist öğeleri Viyana halk tiyatrosuyla bağdaştırmaya çalışır. Birçok çevirisinin yanı sıra Viyana diyalektine çevirdiği Asterix özellikle anılarda kalanı olur.

1972 yılında evlendiği ve ölümüne değin birlikte olduğu yazar Rosa Pock’la evliliğinden bir kızı olur. 1997 yılında çok geç de olsa Almanca konuşulan coğrafyanın en önemli şiir ödülü olan Georg Büchner Ödülü’nü alır. Konrad Bayer’in “o bana şairin varlığının mümkün olduğuna dair kanıt ve görüştü” dediği Artmann, 2000 yılında yine aynı kentte aramızdan ayrıldı.